Tüp Bebek tedavisinin başarılı olmasında etkili pek çok faktör vardır. Bu faktörlerin her birini değerlendirdikten sonra tüp bebek tedavisine başlamak olumlu sonuç almayı kolaylaştıracaktır. Diğer yandan negatif sonuçlanmış bir tedavi sonrası yeni bir tüp bebek tedavisine başlamadan önce de tüm faktörleri tekrar gözden geçirmek, gerekirse tekrar tetkikleri yenilemek, başlanacak tedavinin olumlu sonuçlanmasını sağlayabilir. Özellikle ileri yaş yani 40 yaş üstü kadınlarda ya da yumurta rezervi kısıtlı olan, az yumurta elde edilen olgularda tüp bebek tedavi sayısı daha fazla olmaktadır.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Yeni bir tüp bebek tedavisine başlamadan önce hangi testleri yaptırmalıyız?
Tüp bebek tedavisine başlamadan önce kadının detaylı muayenesi ve ayrıntılı hormon testleri yapılmalıdır. Örneğin polikistik over hastalığı varsa insülin direncine bakılmalı, endometriozis yani çikolata kisti hastalığı varsa rahim filmi çekilmeli, yumurtalık rezervi değerlendirilmelidir. Yine her hastada yumurtalık rezervi ultrasonografi ve kanda AMH gibi testlerle ortaya konulmalı, o doğrultuda ilaç dozları belirlenmelidir.
Rahim filmi ile tüpler net olarak değerlendirilebilir; şüpheli durumlarda laparoskopi ile tüplerdeki darlıklar ya da hidrosalpenks adı verilen tıkalı şişkin alanlar alınmalı veya tedavi edilmelidir. Kadının muayenesinde, ultrasonografisinde ya da rahim filminde rahim içerisinde polip, myom, rahim anomalisi ya da yapışıklık şüphesi oluşursa histeroskopi dediğimiz yöntemle bu patolojileri düzeltildikten sonra tüp bebek tedavisine geçilmelidir.
BESLENME VE SİGARAYI BIRAKMA
Yine kadında kilo problemi varsa diyetisyen ile bir süre kilo verilmesinin ardından yeni tedaviye geçmek yararlı olacaktır. Hormonal problemler varsa, guatr bezi bozuklukları, süt hormonu (prolaktin) yüksekliği ya da şeker hastalığı gibi, bu konuda uzman bir endokrin doktoru ile tedavi uyguladıktan sonra tüp bebek tedavisine başlanmalıdır. Yine pıhtılaşmaya meyilli olan olgularda bazı testler ile bu durum ortaya konulabilir.
Genetik araştırma yapmak amacıyla kromozom analizi yapılması önerilebilir.
Yeni bir tedaviye başlamadan önce kilo verilmesi, sigaranın kesilmesi ve dengeli beslenme yeni tedavinin başarısına olumlu katkıda bulunacaktır.
Yeni bir tedaviye başlamadan önce sperm analizi de tekrarlanmalıdır. Erkeklerde dengeli beslenme ve sigara içilmemesi tavsiye edilmelidir.
Başarısız tüp bebek tedavisinin ardından yeni tedavide hangi laboratuar yöntemleri uygulanmalıdır?
Başarısız tüp bebek tedavisi peşinden yapılan yeni tedavide laboratuarda da farklı uygulamalar yapılabilir. Örneğin yumurtaya enjekte edilecek spermlerden kaliteli olanın seçilmesi için microçip, PICSI, IMSI gibi uygulamalardan birisi kullanılabilir, yine bazı uygulamalar ile sperm hareketi arttırılabilir.
Elde edilen yumurtaların döllenme potansiyelini arttırmak için farklı oosit aktivasyon yöntemleri kullanılabilir.
Oluşan embryoların laboratuarda 24 saat takip edilebildiği embryoskop kullanımı ile en iyi embryoyu seçmek mümkün olabilir.
BAŞARI ŞANSINI ARTIRMAK
Embryolara 5. gün olan blastokist aşamasında biyopsi yaparak genetik inceleme yapılabilir, böylece PGT, NGS, FISH gibi yöntemleri kullanarak genetik olarak da normal olan embryoyu tespit etmek mümkündür. Yine laboratuarda embryoları 5. güne yani blastokist aşamasına kadar takip etmek de en iyi embryonun seçilmesi için iyi bir yöntemdir.
Nihai olarak embryoların hepsinin dondurularak 1.5-2 ay sonra transfer yapılması da yeni tedavinin başarısını bazı çiftlerde arttırabilir; rahim dinlendirme de denilen bu yöntem özellikle hiperstimulasyon riski olan polikistik over hastalarında, endometrium kalınlığı yeterli olmayan ya da endometriumda polip, myom gibi problemler tespit edilen hastalarda olumlu sonuç almak için uygulanmaktadır.
ÇİKOLATA KİSTİ
Bebek sahibi olmak isteyenler dikkat! Başarısız tüp bebek tedavisi sonrası endoskopik işlemler gebelik şansını arttırıyor...
Başarısız tüp bebek tedavileri sonrası rahim iç boşluğu olan endometrial kaviteyi histeroskopi dediğimiz endoskopik yöntemle değerlendirmek sonraki tedavi başarısını arttırabilir. Histeroskopi anestezi ile yapılan, 15 dakika süren ve hastaneye yatmayı gerektirmeyen endoskopik bir işlemdir. İnce bir aletle rahim içerisine vajinal yoldan girilerek rahim içi düzensizlikler ve varsa patolojiler aynı anda düzeltilebilmektedir. Ayrıca ufak bir parça alarak patolojik olarak da incelemek ve tüberküloz gibi enfeksiyon ajanlarını ortaya koymak mümkündür.
Yine tüplerinde problem olan veya endometriozis gibi çikolata kisti hastalığı olanlarda laparoskopi ile karın içerisindeki yapışıklıkları gidermek, tüplerdeki hidrosalpenks dediğimiz şişlikleri almak, endometriozisde tüpleri kontrol etmek ve zaman zaman tüpleri bloke etmek daha sonra uygulanacak tedavilerde olumlu sonuç almayı kolaylaştıracaktır.
Endometriozis (Çikolata kisti hastalığı) tekrarlayan başarısız tüp bebek denemelerine neden olabilir
Endometriozis yumurtalıkları, tüpleri ve rahimi etkileyebilen ve bu nedenle de tekrarlayan başarısız denemelere sebep olabilen bir hastalıktır. Rahimde polip veya adenomyom gibi patolojiler oluşturabilir ve bunların laparoskopi veya histeroskopi ile alınması sonrası yeni tedavilerin uygulanması önerilir. Yine endometriozis tüplerde tıkanıklık yapabilir;
bu gibi durumlarda tüplerin alınması veya bağlanması yani bloke edilmesi yeni yapılacak tedavinin başarısını arttıracaktır.
MORAL HEP YÜKSEK TUTULMALI
Özetle başarısız tüp bebek tedavisi sonrası ne yapalım? Nasıl olumlu sonuç alabiliriz? Öncelikle morali yüksek tutmak son derece önemli. Kadının ve erkeğin testlerinin tekrar gözden geçirilmesi, rahim filminin tekrarlanması, genetik testlerin yapılması ve kadında laparoskopi ve histeroskopi denilen endoskopik işlemler ile rahim ve tüplerin detaylı incelenerek varsa patolojilerin ortadan kaldırılması yeni tedavinin başarısını arttıracaktır.
Zaman zaman bu gibi detaylı incelemeler sonrası kendiliğinden gebelikler de olabilmektedir. Bu değerlendirmelerin konusunda uzman bir hekim tarafından yapılması kilit rol oynamaktadır.
Prof.Dr. med. Banu K. AYGÜN
Kadın Hastalıkları, Doğum & Tüp Bebek Uzmanı
